Lazurite Trong Spinel
|
|
Hình 1: Spinel màu xám nhạt này từ Mogok, Myanmar, chứa một bao thể lazurite màu xanh rực rỡ. Ảnh chụp dưới kính hiển vi của Nathan Renfro; trường quan sát 1,59 mm. Mẫu vật thuộc sở hữu của Mark Smith, Thai Lanka Trading Ltd.
|
Spinel thường không chứa bao thể nhưng đôi khi vẫn nhìn thấy các bao thể bất thường. Gần đây, một viên spinel Burma màu xám nhạt, nặng 1,02 ct từ Mogok, thuộc sở hữu của Mark Smith (Thai Lanka Trading Ltd., Bangkok), được các tác giả kiểm tra cho thấy có chứa bao thể tinh thể bất thường. Một bao thể màu xanh rực rỡ nổi bật phát triển kéo dài đến bề mặt của phần đáy viên đá, được phân tích dễ dàng bằng Raman (hình 1). Việc xác định bao thể màu xanh này đã được xác nhận là lazurite. Khoáng vật này trước đây đã được tìm thấy như là một bao thể trong ruby Burma (Phần Lab Notes Spring 2012, trang 51 – 52), nhưng đây là lần đầu tiên bao thể lazurite trong spinel được các tác giả nhìn thấy và nghiên cứu.
(Theo Nathan Renfro and John I. Koivula, phần Micro-World, quyển G&G Spring 2019)
Côn Trùng Hóa Thạch Trong Opal
Gần đây, nhóm tác giả đã kiểm tra một viên opal rất khác thường. Viên đá có hình dạng bất định được đánh bóng, màu nâu lốm đốm có vẻ như chứa một con côn trùng bị bẫy lại bên trong, dạng này thường được tìm thấy trong hổ phách hoặc copal hóa thạch (hình 2). Tuy nhiên, hiệu ứng đốm màu nhấp nháy dễ thấy đã cho thấy rõ rằng viên đá chủ có chứa côn trùng này là đá opal chất lượng quý, nó được xác nhận thêm qua các kiểm tra ngọc học cơ bản. Chỉ số chiết suất của nó là 1,45, huỳnh quang sóng dài có màu trắng yếu và phổ Raman đều phù hợp với opal tự nhiên. Không có bằng chứng dưới kính hiển vi cho thấy có bất kỳ loại xử lý nào được phát hiện.
 |
|
Hình 2: Một viên opal hình dạng bất định được đánh bóng có chứa một con côn trùng. Hiệu ứng đốm màu nhấp nháy được nhìn thấy ở phần đáy. Ảnh của Jian Xin (Jae) Liao. Mẫu vật thuộc sở hữu của Brian Berger.
|
Hiệu ứng đốm màu nhập nháy mạnh nhất ở các phần màu nâu sẫm về phía đáy nhưng cũng xuất hiện trong các khe nứt nông xung quanh phần ngực của côn trùng. Con côn trùng đã phá vỡ bề mặt, dẫn đến một số chân và mặt dưới bị cắt xuyên qua trong quá trình đánh bóng (hình 3, bên trái). Các bộ phận của phần miệng hoàn chỉnh đã được quan sát rõ ràng, nhưng vị trí của một số hốc trên bề mặt che khuất một phần tầm nhìn. Những sợi lông mịn, hoặc lông cứng, được tìm thấy dọc theo chân (hình 3, giữa). Các lông cứng gần bề mặt nhất được bao quanh bởi một vật chất màu trắng sần sùi giống như opal hút ẩm. Một phần bụng hơi méo mó được quan sát cùng với một cặp chân phía sau (hình 3, bên phải).
Sự hình thành opal chất lượng quý chưa được nghiên cứu đầy đủ, nhưng một số cơ chế đã được đề xuất (B.Y. Lynne và những người khác, “Trầm tích 1900 năm tuổi của đá túp silic (từ opal-A đến thạch anh) tại Opal Mound, Roosevelt Hot Springs, Utah, Mỹ”, Sedimentary Geology – Địa chất trầm tích, Vol. 179, No. 3 – 4, 2005, trang 249 – 278; B. Pewkliang và những người khác, “The formation of precious opal: Clues from the opalization of bone”, The Canadian Mineralogist, Vol. 46, No. 1, 2008, trang 139 – 149). Một lời giải thích có thể chấp nhận là nước ngầm có độ pH thấp đã thấm vào đất, tạo ra keo silica tích tụ thành một chất lỏng giàu silica. Dung dịch keo này sau đó trải qua quá trình trùng hợp trong các hốc và lỗ rỗng để tạo thành các tiểu cầu opal–A. Người ta có thể suy luận một viễn cảnh trong đó côn trùng bị bẫy lại do lọt vào dung dịch keo này, nó nhanh chóng bao bọc con côn trùng và cho phép xác côn trùng này tránh bị phân hủy.
 |
|
Hình 3: Một con côn trùng chưa xác định là tên gì được nằm trọn trong opal. Trái: Một cái đầu và miệng có thể nhìn thấy cùng với một số chân được bao phủ trong các cấu trúc giống như lông mịn, hoặc lông cứng. Chân ở phía trước đã bị đứt một phần trong quá trình đánh bóng. Trường quan sát 6,39 mm. Ở giữa: Lông cứng dạng nhánh cây của một phần ngực; trường quan sát 2,57 mm. Phải: Có thể nhìn thấy phần giữa của côn trùng, mặc dù bị méo một phần. Một lớp phủ màu trắng sần sùi và che khuất một phần các phần ngực và phần bụng nằm lộ ra tới bề mặt. Trường quan sát 11,50 mm. Ảnh chụp dưới kính hiển vi của Nathan Renfro (trái và giữa) và Tyler Smith (phải).
|
Mặc dù, chất hữu cơ hóa thạch ở dạng rễ và cành cây đã được tìm thấy trong opal quý – đáng chú ý nhất là ở Thung lũng Virgin, Nevada và Wollo, Ethiopia – nhưng đây là trường hợp đầu tiên xác nhận côn trùng được bao bọc trong opal mà các tác giả đã kiểm tra. Nhóm nghiên cứu không thể tìm thấy bất kỳ phát hiện nào khác được ghi nhận trước đây, mặc dù đã có những tin đồn về chúng. Nhóm tác giả hy vọng rằng sẽ có nhiều mẫu vật hơn nữa được phát hiện để họ có thể nghiên cứu kỹ hơn về những sự hiếm có đặc biệt này.
(Theo Tyler Smith and Nathan Renfro, phần Micro-World, quyển G&G Spring 2019)
Sọc Tăng Trưởng Dạng Ngôi Sao
Trong Sapphire Vàng Thiên Nhiên
Các cấu trúc tăng trưởng nội (thường được gọi là sọc nội) quan sát thấy trong các loại đá quý trong suốt thường phản ánh một tinh thể của đá quý. Sọc nội có thể giúp phân biệt các khoáng vật tự nhiên với tổng hợp. Ví dụ, corundum tổng hợp bằng phương pháp nhiệt nóng chảy trong ngọn lửa thường cho thấy các đường tăng trưởng cong, trong khi corundum tự nhiên và tăng trưởng dùng chất trợ dung thường cho thấy các hình ảnh tăng trưởng thẳng, góc cạnh hoặc lục giác.
 |
|
Hình 5: Một tập hợp các hình ngôi sao sáu cánh trong một viên sapphire màu vàng mài giác. Ảnh chụp dưới kính hiển vi của Ungkhana Atikarnsakul; trường quan sát 1,5 mm.
|
Gần đây, tác giả đã kiểm tra một viên đá màu vàng 8,01 ct có đặc điểm ngọc học phù hợp với sapphire. Điểm đặc biệt nhất được tìm thấy trong viên đá này là sọc nội được nhìn thấy dưới dạng các ngôi sao sáu cánh (hình 5). Thật thú vị khi ghi nhận rằng góc của mỗi cánh là 60 độ, phù hợp với cấu trúc tinh thể tam giác của corundum. Đây là lần đầu tiên tác giả bắt gặp hình ảnh sọc tăng trưởng dạng ngôi sao trong sapphire tự nhiên.
(Theo Ungkhana Atikarnsakul, phần Micro-World, quyển G&G Spring 2019)