Nguyễn Văn Trung, Cty TNHH Đông Bình Minh, biên soạn tháng 10/2007
Nhiều người đã biết đến và yêu đá Citrine này dưới tên Topaz vàng hay Topaz Tây ban nha, mặc dù trong thực tế rất khó phân biệt với Topaz. Tuy nhiên, Citrine -Tên dẫn xuất từ màu vàng của chanh là một thành viên của nhóm thạch anh, khi có những vệt của sắt trong silic đioxit. Thạch anh gần như có mọi màu, từ pha lê tự nhiên tuyệt đối sáng sủa đến Onyx đen. Cũng như tất cả các thạch anh tinh thể, Citrine có độ cứng 7,0. Như vậy, nó không bị những vết xây xát. Khi vỡ, vết vỡ của nó có hình vỏ sò rất đặc trưng, chiết suất của nó tương đối thấp 1,54.
Citrine là đá trong tháng mười một, đá của ngoại giao.
Giai cấp tư sản Châu Âu lớn mạnh, điều kiện xã giao cũng rộng hơn, nhu cầu đồ nữ trang lớn lên trong nhiều tầng lớp xã hội và tự mình tìm thấy một hốc tường bền vững. Từ đó Citrine trở nên được biết và sử dụng rất đại chúng trong những quý tộc, được biết như tuyên bố nguồn gốc dòng tộc và vị thế của họ. Sự bùng nổ trên đến những năm 1930, đá quý nguyên liệu số lượng lớn từ Brasil và Uruguay được đưa đến cắt mài tại xứ Idar- Oberstein (Đức), làm cho thị trấn này trở nên một trong số những trung tâm ngọc lớn của thế giới. Thạch anh vàng được gọi "Đá của Trí tuệ". Những nền văn hóa cổ xưa tin rằng, đặt một viên thạch anh vàng bên trái của một người sẽ tăng thêm sức mạnh tâm linh của người ấy.
Không có nhiều màu vàng trên thế giới của đá quý. Một kim cương hay ngọc saphia có thể nhuốm vàng hay đôi khi là một tourmaline hay crizoberin, nhưng sẽ đắt. Tuy nhiên, màu vàng chanh làm đầy lòng mong muốn màu của mọi người, từ chanh nhuốm vàng, từ vàng nhạt tới màu đỏ hơi nâu.
Vào giữa của thế kỷ 18, nó được khám phá rằng những thạch anh tím và ám khói có thể cũng được tạo ra màu vàng bởi "nung nhiệt ". Sự nhiệt luyện này tại nhiệt độ giữa 470 và 560 độ C. Tuy nhiên, hơn 200 năm ứng dụng, ngày nay, hầu hết đá có trong thương mại thật ra được nung nhiệt từ những ngọc thạch anh tím hay ám khói. Chỉ những chuyên gia mới có thể đoán nhận những dấu hiệu nhiệt luyện của Citrine.
Citrine có ở Việt Nam như Lâm Đồng, Tây Nguyên. Các nước khác đã tìm thấy như Đức, Tây Ban Nha, Xcốt-len, Hungary, Pháp, Brasil và Uruguay…