Spinel tổng hợp đổi màu cũng có ở Việt Nam (Bản tin tháng 03/2008)

Đầu tháng 3/2008, một khách hàng mang đến Cty GĐRV một viên đá chưa biết tên gì để giám định trước khi bán. Đá có màu hơi tối, mài dạng ovan, nặng  2,73 ct, kích thước 10,0 x 7,99 x 4,82 mm (hình 3). Chúng tôi đo tỷ trọng của đá được 3,63, tương ứng với đá spinel. Quan sát dưới kính phổ, chúng tôi thấy phổ không được rõ. Với những yếu tố trên chưa thể xác định đá là tự nhiên hay tổng hợp. 

Quan sát dưới kính phóng đại, thấy đá rất sạch vì không nhìn thấy một bao thể nào, điều này cũng chưa thể xác định là tự nhiên hay nhân tạo. Đá spinel trong tự nhiên, nhiều viên cũng rất sạch như viên đang quan sát. Chúng tôi dùng kỹ thuật chiếu sáng phân cực để quan sát, bên trong đá hiện lên một cấu trúc vằn vện, biểu hiện của đá 1 chiết suất nhưng bị dị hướng bất thường. Đặc điểm này kết luận được là đá spinel tổng hợp. 

Viên đá spinel tổng hợp đổi màu hình ovan, nặng 2,73 ct (10,0 x 7,99 x 4,82 mm). Hình bên trái: viên đá có màu lục phớt xanh xám dưới ánh sáng huỳnh quang. Hình bên phải: đá có màu nâu đỏ dưới ánh sáng nóng.  Hình của Cty GĐRV. 

Một chi tiết thú vị ở viên đá này là sự đổi màu với nguồn sáng khác nhau. Khi chiếu bằng ánh sáng huỳnh quang thì đá có màu lục phớt xanh xám, đá trong suốt nhưng tối màu. Chiếu bằng nguồn sáng nóng thì đá có màu nâu đỏ và trong suốt (hình 3). Đây là hiệu ứng quang học đổi màu ở đá quý, một hiệu ứng hiếm có, gây ra bởi một số nguyên tố vết. Đá spinel tổng hợp có rất nhiều trên thị trường với những màu sắc khác nhau, nhằm thay thế cho những đá quý tự nhiên đắt tiền như ruby, saphia, emerald. Còn loại spinel tổng hợp đổi màu ít xuất hiện hơn và dùng để thay thế một loại đá tự nhiên đổi màu là alexandrite, thuộc nhóm chrysoberyl, đá này rất hiếm và có giá trị cao hơn rất nhiều lần so với sipnel tổng hợp.